Wyrok Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z 20 listopada 2025 r. w sprawie C-570/24 (Ecoserv), stanowi istotny punkt odniesienia dla krajowych organów podatkowych oraz przedsiębiorców uczestniczących w procedurze zawieszenia poboru akcyzy.

Wyrok ten jest szczególnie ważny dla podmiotów prowadzących składy podatkowe, gdyż potwierdza, że odpowiedzialność podatkowa z tytułu niezgodnego z prawem opuszczenia procedury zawieszenia poboru akcyzy ma charakter obiektywny, a państwa członkowskie powinny interpretować pojęcie osoby zobowiązanej do zapłaty akcyzy szeroko tak, aby zapewnić pełną ochronę interesów fiskalnych.

Czego dotyczyła sprawa?

Rumuńska spółka Ecoserv, której działalność polegała w szczególności na produkcji podstawowych chemikaliów organicznych, uzyskała zezwolenie na produkcję alkoholu etylowego w procedurze zawieszenia poboru akcyzy w ramach programu badań technologicznych. Choć formalnie nie była prowadzącym skład podatkowy, TSUE podkreślił, że w praktyce znajdowała się w sytuacji porównywalnej z przedsiębiorcami, którzy takie zezwolenie uzyskali. Działała bowiem za zgodą organów celnych i gospodarowała wyrobami akcyzowymi objętymi procedurą zawieszenia.

Po dwóch latach od uzyskania zezwolenia, spółka została skontrolowana w związku z dochodzeniem prowadzonym w sprawie przestępstw gospodarczych. Kontrola wykazała, że z aktywów firmy zniknęło prawie 22 tys. litrów alkoholu etylowego. W konsekwencji organ podatkowy określił spółce zobowiązanie z tytułu akcyzy oraz nałożył dodatkowe zobowiązanie o charakterze sankcyjnym.

Następnie zapadł prawomocny wyrok sądu karnego, w którym dyrektora zarządzającego spółki skazano na karę pozbawienia wolności za oszustwo podatkowe związane ze sprzedażą brakującego alkoholu etylowego, zaniechaniu ujęcia transakcji w księgach i przywłaszczeniu uzyskanych w ten sposób środków finansowych.

Spór sprowadzał się zatem do zasadniczej kwestii: czy ustalenia postępowania karnego mogą zwalniać spółkę z odpowiedzialności podatkowej za wyroby akcyzowe, którymi faktycznie władała w ramach procedury zawieszenia poboru akcyzy? Trybunał udzielił odpowiedzi jednoznacznej: nie mogą.

Brak związania ustaleniami karnymi w sprawach podatkowych

TSUE podkreślił, że ustalenia postępowania karnego nie wiążą organów ani sądów właściwych w sprawach podatkowych, ponieważ przedmiot tych postępowań jest odmienny. Wina oraz odpowiedzialność sprawcy szkody, ustalana przez sąd karny, nie przesądza o obowiązku podatkowym, który zgodnie z art. 8 ust. 1 lit. a) ppkt (i) dyrektywy 2008/118, powstaje w następstwie samego niezgodnego z prawem opuszczenia procedury zawieszenia.

W ocenie Trybunału zasadnicze znaczenie ma ochrona interesów fiskalnych państwa członkowskiego, a ta wymaga, aby odpowiedzialność za zobowiązanie akcyzowe ponosił przede wszystkim podmiot, który faktycznie dysponował wyrobami akcyzowymi.

TSUE przyrównał pozycję spółki Ecoserv do pozycji podmiotu prowadzącego skład podatkowy i przypomniał, że odpowiedzialność takich podmiotów „ma charakter obiektywny i wiąże się z ich uczestnictwem w działalności gospodarczej”. Działania osoby fizycznej działającej we własnym interesie i na szkodę spółki mogą mieć znaczenie w sferze odpowiedzialności karnej, lecz nie wpływają na ustalenie obowiązków publicznoprawnych.

Zabezpieczenie towarów akcyzowych – odpowiedzialność przedsiębiorcy

Wyrok ma doniosłe znaczenie praktyczne. Wzmacnia on pozycję fiskusa, gdyż potwierdza, że organy podatkowe mogą przypisać obowiązek zapłaty akcyzy przedsiębiorcy, nawet jeśli szkoda wynikała z zachowania osoby działającej na jego szkodę. Jednocześnie stanowi istotne ostrzeżenie dla podmiotów prowadzących składy podatkowe, a także podmiotów funkcjonujących w warunkach zbliżonych do składu: ryzyko związane z kradzieżą, nadużyciami czy nieprawidłowościami w gospodarowaniu towarem akcyzowym obciąża spółkę. Uczestnictwo w obrocie wyrobami akcyzowymi w procedurze zawieszenia oznacza konieczność utrzymywania najwyższych standardów nadzoru wewnętrznego i zabezpieczenia towaru, ponieważ odpowiedzialność podatkowa powstaje niezależnie od tego, kto faktycznie doprowadził do jego utraty.

Orzeczenie to wyznacza kierunek interpretacji przepisów akcyzowych w całej Unii Europejskiej i stanowi wyraźny sygnał, że ryzyko operacyjne związane z towarami akcyzowymi spoczywa przede wszystkim na przedsiębiorcy, a nie na Skarbie Państwa.